+0 به یه ن
چكيده:
انسان موجودي اسطوره باور و نمادساز است. اسطوره آغاز «شدن» و نحوه‌ي «بودن» آدمي را بيان مي‌كند و نماد زبان اسطوره و آيين در درازناي تاريخ بوده است. در جهان بيني اسطوره‌اي انسان خود و جهان را در هم مي‌آميزد تا حضور خويش را در روند حيات به ثبوت برساند. معماري يكي از نمودگاههاي چنين آميزشي است. در معماري دنياي باستان مفاهيم مينوي جلوه‌اي زميني مي‌يافتند و در زندگي واقعي بازتاب پيدا مي‌كردند. هخامنشيان از جمله امپراتوري‌هاي شرقي‌اند كه در گستره‌ي تاريخ شهرتي به سزا يافتند. نام آنها همواره تداعي كننده‌ي بناي بزرگ تخت جمشيد است. هخامنشي‌ها فرهنگي تلفيقي و معماري‌اي تركيبي دارند كه رشته‌ي پيوند چنين فرهنگ و هنري روح پارسي و حامي آن پادشاهان بودند. نگاره‌هاي نمادين تخت جمشيد (و پاسارگاد و شوش) در زمره‌ي مجهولات هنر پارسي‌اند و رمزگان فرهنگي عصر تلقي مي‌شوند. تنوع و در هم تنيدگي اين نگاركنده‌ها ناشي از سرچشمه‌هاي متفاوت فرهنگي آنهاست. نقش مايه‌هايي كه درون مايه‌اي چندگانه دارند: مصري، ميان روداني و ايراني. زمينه‌ي ذهني چنين گزينشي گزيده را بايد در غناي فرهنگي تمدنهاي باستاني پيشين و رواج روح مداراي پارسي از يك سو و گريزناپذير بودن ضرورت اخذ و اقتباس سبك‌هاي هنري از سوي ديگر ديد. تخت جمشيد شاهوارترين و گزيده‌ترين يادگار هخامنشيان محل تلاقي تمدنهاي عصر محسوب مي‌شود
فهرست مطالب
عنوان صفحه
پيش‌گفتار ۴
ديباچه ۵
سخني درباره‌ي منابع ۱۴
بخش يكم: پيشينه‌ي هخامنشي‌ها ۲۳
۱ـ هند و اروپاييان ۲۵
۲ـ علل و انگيزه مهاجرت آريايي‌ها ۲۸
۳ـ آريايي‌ها در ايران ۲۹
بخش دوم: پادشاهي هخامنشيان ۳۳
۱ـ كورش ۳۴
۲ـ خط مشي ديني كورش ۳۶
۳ـ داريوش ۳۹
۴ـ خشايارشاه ۴۶
۵ـ فرجام هخامنشيان ۴۹
بخش سوم: شكل‌گيري معماري هخامنشي ۵۴
۱ـ پاسارگاد ۵۷
۲ـ آرامگاه كورش ۶۰
۳ـ شوش ۶۲
۴ـ تخت جمشيد ۶۵
بخش چهارم: نقش برجسته‌هاي تخت جمشيد ۷۱
۱ـ بخش‌هاي برجسته‌ي تخت جمشيد ۷۳
۲ـ نقوش پلكان آپادانا ۷۴
۳ـ نقوش ساير كاخ‌ها ۸۰
۴ـ نقوش آپادانا و جشن آغاز سال نو ۸۳
بخش پنجم: نقش‌هاي نمادين در آثار و اشياء ايران پيش از هخامنشيان ۸۸
۱ـ نماد و نمادگرايي ۸۹
۲ـ سفالينه‌هاي شوش و سيلك ۹۲
۳ـ گنجينه‌ي زيويه و جام زرين حسنلو ۹۶
۴ـ مفرغ‌هاي لرستان ۹۸
۵ـ نقش و نگاره‌ها در آثار منسوب به مادها ۱۰۵
بخش ششم: نقش برجسته‌هاي نمادين در پاسارگاد و شوش ۱۰۹
۱ـ انسان بالدار پاسارگاد ۱۱۱
۲ـ هويت نگاره پاسارگاد ۱۱۵
۳ـ نگاره‌هاي نمادين شوش ۱۱۹
بخش هفتم: نقش‌هاي نمادين تخت جمشيد ۱۲۳
۱ـ پيكار شير و گاو ۱۲۷
۲ـ پيكار شاه و شير ۱۳۳
۳ـ گاوان بالدار انسان سر ۱۳۸
۴ـ باغ پر درخت نمادين ۱۴۶
بخش هشتم: اهورامزدا، فروهر و فرّ در كيش زردشتي و آيين پارسي ۱۵۱
۱ـ اهورامزدا ۱۵۱
۲ـ فروهر ۱۵۵
۳ـ فرّ ۱۵۸
۴ـ فرّ در تاريخ اساطيري ايران ۱۶۴
بخش نهم: نماد بالدار درباور و هنر هخامنشيان ۱۶۷
۱ـ نماد بالدار در خاور نزديك باستان ۱۶۹
۲ـ اشكال و اجزاء نماد بالدار هخامنشي ۱۷۱
۳ـ نيم تنه‌ي بالدار بيستون ۱۷۳
۴ـ نقش رستم ۱۷۶
۵ـ نماد بالدار در تخت جمشيد ۱۸۰
۶ـ دايره‌ي بالدار و شيرمردان تاجدار ۱۸۳
۷ـ پرنده بالدار در باور پارسي ۱۸۴
۸ـ نماد بالدار يا فرّ ايراني ۱۸۶
۹ـ نماد انسان بالدار يا فرّ كياني ۱۸۹
۱۰ـ فرّ و آتش شخصي پادشاه ۱۹۴
۱۱ـ فرّ شاهي و تي‌كي‌هلني ۱۹۶
۱۲ـ نسبت نماد فرمانروايي و فرّ كياني ۱۹۷
۱۳ـ نسبت «شاه ـ عقاب» با وارغنه پرنده‌ي فرّ ۲۰۰
۱۴ـ قوچ بالدار جايگزين انسان بالدار ۲۰۴
سخن پاياني ۲۰۵
فهرست منابع و مآخذ ۲۱۴
پيوست: شكل‌ها و تصويرها ۲۲۲
چكيده‌ي انگليسي
فهرست منابع
آموزگار، ژاله، تاريخ اساطيري ايران، چاپ يكم، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۷۴
اتينگهاوزن، ريچارد و احسان يارشاطر، اوج‌هاي درخشان هنر ايران، ترجمه هرمز عبداللهي و رويين پاكباز، چاپ يكم، تهران، انتشارات آگه، ۱۳۷۹
احتشام، مرتضي، ايران در زمان هخامنشيان، چاپ يكم، تهران، انتشارات شركت سهامي كتابهاي جيبي، ۲۵۳۵ش.هـ
استروناخ، ديويد، پاسارگاد گزارشي از كاوش‌هاي انجام شده توسط مؤسسه مطالعات ايراني بريتانيا از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳، ترجمه حميد خطيب شهيدي، چاپ يكم، تهران، انتشارات سازمان ميراث فرهنگي كشور، ۱۳۷۹
اسماعيل‌پور، ابوالقاسم، اسطوره بيان نمادين، چاپ يكم، تهران، انتشارات توس، ۱۳۷۷
اشميت، اريش فردريش، تخت جمشيد، بناها، نقش‌ها و نبشته‌ها، ترجمه عبداله فريار، جلد يكم، چاپ يكم، تهران، انتشارات فرانكلين و اميركبير، ۱۳۴۲
اوستا، گزارش، ترجمه وتفسير ابراهيم‌پور داود، يشت‌ها، جلد ۲و۱، چاپ يكم، تهران، انتشارات اساطير، ۱۳۷۷