+0 به یه ن
ريفلاكس را بيشتر آدم‌ها تجربه مي‌كنند. منظور از ريفلاكس، همان سوزش سردل يا به اصطلاح عاميانه «ترش كردن» است. ريفلاكس، احساس ناخوشايندي است كه درصورت شدت گرفتن، واقعا غيرقابل تحمل مي‌شود.
قديمي‌ها براي حل اين مشكل درمان‌هاي
سنتي و توصيه‌هاي تغذيه‌اي خاصي داشتند (مثل خوردن سيب، شير، عرق نعناع و
...) كه گهگاه به درمان آن كمك مي‌كرد. براي اينكه ببينيم اساسا تغذيه
چه‌قدر روي التيام اين بيماري تأثير دارد و آيا پرهيزهاي غذايي مي‌توانند
جلوي اين مشكل را بگيرند، نشسته‌ايم پاي حرف‌هاي دكتر سيد سعيد حسيني،
متخصص تغذيه و رژيم‌درماني.
«ريفلاكس، در واقع، بازگشت محتويات معده
به مري است كه معمولا 5/0 تا 2ساعت بعد از غذا اتفاق مي‌افتد.» اين، تعريفي
است كه دكتر سيد سعيد حسيني، متخصص تغذيه و رژيم درماني، از اين عارضه
ارايه مي‌دهد. چيزي كه باعث سوزش مري مي‌شود، اسيد معده و هورمون پپسين
است: «اين هورمون به مخاط مري آسيب مي‌زند و در صورت تداوم به ضعف شديدي در
اين منطقه منجر مي‌شود كه در درازمدت ممكن است به بدخيمي منجر شود.»
علامت
بارز اين ناراحتي، سوزش سردل يا احساس درد همراه با سوزش زير جناغ سينه
است اما گاهي ريفلاكس با بيماري‌هاي ديگري مثل ناراحتي قلبي و تنفسي اشتباه
گرفته مي‌شود: «بعضي از بيماران با احساس درد قلبي مراجعه مي‌كنند و
نمي‌دانند مشكل اصلي‌شان ريفلاكس است. اين ناراحتي در موارد خيلي شديد
علايم تنفسي به وجود مي‌آورد. بعضي از افراد كه مدت‌ها به عنوان بيماران
مبتلا به آسم و برونشيت تحت درمان بوده‌اند، در حقيقت ريفلاكس معده
داشته‌اند. اينها به احتمال زياد بعد از غذا مي‌خوابيده‌اند و محتويات
معده‌شان وارد مري مي‌شده و بعد از راه حلق به ريه مي‌‌رسيده و مشكلات
تنفسي را ايجاد مي‌كرده است اما به جاي مراجعه به متخصص گوارش، نزد متخصص
ريه مي‌رفته‌اند.»
چاقي و بارداري ريفلاكس را تشديد مي‌كنند
ريفلاكس عارضه‌اي جدي است كه بايد
هرچه زودتر براي درمان آن اقدام كرد. اگر اين ناراحتي براي مدتي طولاني
ادامه پيدا كند، ممكن است به ناراحتي‌هايي مثل اختلال در بلع از قبيل بلع
دردناك و خون‌ريزي‌هاي گوارشي ناشي از ناحيه زخم شده مري منجر شود.
اما چه عواملي اين مشكل را به وجود مي‌آورند؟
به گفته دكتر حسيني: «ريفلاكس يك سري
علل اوليه و ثانويه دارد. علل اوليه به وجود آورنده اين عارضه عبارت‌اند از
سيگار كشيدن، مصرف داروهاي شل‌كننده عضلاني مثل داروهاي گشادكننده عروق
قلب، داروهايي كه براي درمان آسم داده مي‌شود (مثلا آمينوفيلين و تئوفيلين)
و علل ثانويه هم عواملي هستند كه باعث افزايش فشارهاي شكمي مي‌شوند (مثلا
چاقي يا بارداري).
افزايش پروژسترون به هردليلي از جمله بارداري يا مصرف
داروهاي ضدبارداري يا عادت ماهانه هم از عوامل ثانويه اين مشكل هستند.
ورزش‌هاي شديد همراه با خم و راست شدن بعد از غذا، پرخوري و بلافاصله
خوابيدن بعد از غذا، روي شكم خوابيدن، پوشيدن لباس‌هاي تنگ كه روي شكم و
ناحيه كمر فشار وارد مي‌كنند هم از عوامل تشديد كننده اين عارضه به حساب
مي‌آيند كه براي فرو نشاندن آن لازم است علل ياد شده را برطرف كرد.»
از غذاهاي چرب و تند پرهيز كنيد
شايد بعضي از نكاتي را كه دكتر حسيني
به عنوان درمان تغذيه‌اي ريفلاكس توصيه مي‌كند، قبلا خودتان به صورت تجربي
پيدا كرده باشيد ولي بعضي از آنها را به طور حتم نمي‌دانيد: «كساني كه دچار
ريفلاكس معده هستند، بايد از خوردن غذاي پرچرب پرهيز كنند. چربي‌ها ديرتر
از مواد كربوهيدرات‌دار و قندي از معده تخليه مي‌شوند و به همين دليل،
احتمال بازگشت محتويات معده به مري را بيشتر مي‌كنند. غذاهايي هم هستند كه
انتهاي تحتاني مري را شل مي‌كنند و بايد از مصرف‌شان خودداري كرد؛ مثل
شكلات، نوشابه‌هاي كافئين‌دار، چاي، قهوه، پياز، سير و نعناع.»
بله، درست است؛ نعناع! چيزي كه همه
فكر مي‌كنند براي ريفلاكس معده خوب است ولي دكتر حسيني معتقد است نعناع به
دليل خاصيت شل‌كنندگي انتهاي مري مي‌تواند اين عارضه را تشديد كند. در ضمن،
بايد از خوردن سركه به همراه سالاد نيز اجتناب كرد و غذاهايي كه اضافه
اسيد معده را جذب مي‌كنند (مثل شير، تخم مرغ و غذاهاي نشاسته‌اي) بيشتر
خورد. غذاهاي پر سس به خصوص سس‌هاي چرب و غذاهاي پر ادويه هم اين مشكل را
بيشتر مي‌كند. مواد نگه‌دارنده و افزودني‌ها، چيپس و انواع اسنك هم
مي‌توانند سوزش انتهاي مري را تشديد كنند.
دكتر حسيني به افراد مبتلا به اين
عارضه توصيه مي‌كند كه وعده‌هاي غذايي‌شان را بيشتر و حجم غذاي‌شان را كمتر
كنند؛ از نوشيدن مايعات همراه غذا پرهيز كنند؛ بعد از غذا دراز نكشند و
هنگام خواب، به پشت نخوابند.
او درباره جويدن آدامس بعد از غذا نيز
مي‌گويد: «آدامس تأثير دوگانه‌اي روي ريفلاكس معده دارد. از طرفي با
افزايش ترشح بزاق، اسيد معده را كاهش مي‌دهد و سوزش را كمتر مي‌كند و از
طرف ديگر به دليل باز و بسته شدن مكرر دهان موقع جويدن، هواي زيادي وارد
معده مي‌كند كه به نفخ مي‌انجامد و نفخ، فشار زيادي به معده وارد مي‌كند و
ريفلاكس را تشديد مي‌كند.» درباره ميوه‌ها نيز بايد گفت خوردن آنها معمولا
مشكلي ايجاد نمي‌كند، به جز ميوه‌هايي كه اسيديته بالايي دارند (مثل مركبات
كه داراي ويتامين c يا اصطلاحا اسيد اسكوربيك هستند) و ممكن است باعث
تشديد اين عارضه شوند.
دكتر حسيني در انتها به افراد چاق و كساني كه داراي اضافه وزن هستند، توصيه مي‌كند براي كاهش وزن خودشان اقدام كنند؛ چرا كه چاقي شكمي يكي از علت‌هاي اصلي اين عارضه به حساب مي‌آيد.
نمونه اي از يك رژيم ضد ريفلاكس
صبحانه:
شير يك ليوان
تخم مرغ آب پز 1 عدد
گوجه فرنگي 1 عدد
نان سنگك برشته 4 برش
ميان وعده ساعت 10:
سيب 1 عدد
ناهار:
سينه مرغ آبپز 100 گرم
هويج، كدوسبز و سيب‌زميني آبپز 1 ليوان
برنج كته شده 6 قاشق غذا خوري
عصرانه:
گلابي 1 عدد
خرمالو 2 عدد
شام:
ماهي كباب شده 60 گرم
قارچ، فلفل دلمه‌اي، نخودفرنگي و ذرت بخارپز شده 1 ليوان
نان سنگك برشته 3 برش
منبع: بيتوته